Het lijkt wel of er niets meer kan en lukt in de ruimtelijke sector. Alsof alles stil staat. Nederlandwordtanders ziet een tegenbeweging, die gekenmerkt wordt door optimisme, innovatie en ontwerpkracht. Innovatieve ruimtelijke professionals krijgen voorbeeld stellende projecten van de grond. Zij tonen een nieuwe manier van werken in een fundamenteel veranderde context. Nederlandwordtanders brengt deze beweging en haar ontwerpkracht voor het voetlicht.

Dit is een fragment uit de beginselverklaring van Nederlandtwordtanders (NWA). De observatie van de maatschappelijke verschuiving en de daaraan gekoppelde actie onderschrijven wij als Departement Tijdelijke Ordening (DTO) volledig. Niet voor niets waren wij één van de veertig vooruitstrevende ruimtelijke professionals die werden geïnterviewd voor de lancering van NWA  ruim een jaar geleden. De verwachtingen voor de eerste Nederlandwordtanders/Live van afgelopen donderdag 10 april, waar vernieuwers uit het netwerk in verbinding worden gebracht met sleutelfiguren die verandering daadwerkelijk kunnen uitvoeren, waren dus op zijn minst verwachtingsvol. Zeker als ook Arnhem en Bartok worden vermeld bij een van de sprekers, Dirk Peters van Barcode.

Groot was echter onze verbazing, nee zeg maar gerust, we waren verbijsterd, bij het zien van het filmpje van de gehouden presentatie. Als dit de tegenbeweging, innovatie en ontwerpkracht is die bedoeld wordt, kan men rustig stellen dat de crisis overwonnen is en het opportunisme van enkele jaren terug weer back in business is. In de plaats van de glimmende plaatjes van schitterende nieuwe stadsgezichten vergezeld van de promotalk die aantoont waarom hele wijken onverbiddelijk op de schop moeten, komen nu blijkbaar gewoon even schitterende plaatjes waarbij het ‘kleinschalige’ ontwerp nu letterlijk en figuurlijk gekaderd wordt in de op gang zijnde ‘organische ontwikkeling’ waar zij ‘deel van uitmaken’. Zonder blozen.

Diegenen die weten wat er werkelijk speelt in Arnhem, en zeker in Rijnboog, zullen bij het zien van de presentatie van Dirk Peters van de ene verbazing in de andere vallen. Hier wordt niet alleen een erg vertekend beeld van Arnhemse politiek en stadsplanning geschetst maar ook van de eigen rol en verdienste in de op gang zijnde processen, helemaal bezien vanuit de kaders van Nederlandwordtanders/live. Dirk Peters start zijn betoog dat hij zich wil richten op processen en politiek in Nederland. Dan is hij in Arnhem zeker aan het juiste adres. Dat het proces Rijnboog niet makkelijk in 5 minuten is samen te vatten is een feit maar nu wordt een onjuist beeld geschept waarbij Arnhem bewust en actief de rol is gaan aannemen van een succesvol voorbeeld voor een modern centrum en binnenstedelijke ontwikkelingsopgaven (website NWA, aankondiging presentatie) waarbij is afgestapt van het masterplan ten faveure van een strategische keten van succesvolle losgekoppelde ontwikkelingen…. De ontwikkeling van dit gedoemde masterplan tot de huidige vorm en werkwijze kent een andere geschiedenis en ook andere vaders en moeders die, in aanloop naar deze bijeenkomst en als inleiding op het plan van Barcode, een interessanter en zeker waarachtiger verhaal hadden opgeleverd voor de aanwezige deskundigen. Een verhaal waarbij er juist geen strategisch plan meer voorhanden was maar wel partijen die vanuit de locale processen, politiek, energie, gedrevenheid en noden op zoek gingen naar innovatieve ruimtelijke en programmatische oplossingen in opmaat naar een ander soort stedenbouw en architectuur. Dat de sequens van deze processen dan leidt tot een bepaalde gentrification waarbij nieuwbouwplannen alla Barcode tot realisatie kunnen komen kan alleen maar toegejuicht worden, en bewijst des te meer dat initiatieven zoals het Bartokpark met het Feestaardvarken meer zijn dan pauzelandschappen. Maar het gebruiken, of eigenlijk misbruiken van  termen als proces, programma en aanpakken-van-kernpunten-als-onderdeel-van-een-strategisch-stedenbouwkundig-plan, zonder op enig moment onderdeel te zijn geweest van die sequens past misschien wel in een presentatie op de Provada maar op een bijeenkomst van Nederlandwordtanders?

Zoals gesteld juichen ook wij optimisme, innovatie en ontwerpkracht toe, en zijn wij absoluut geen tijdelijkheidsfundamentalisten of bottom-upfascisten waarbij nieuwbouw compleet uit den boze is. Maar we moeten wel serieus blijven met wat gepresenteerd wordt onder innovatief, voorbeeld stellend en meer van dit soort termen, want anders wordt Nederland nooit anders.

Departement Tijdelijke Ordening (DTO)

Steve Swiggers & Peter Groot